“ANG PAGTATAPOS”

Pete Cayzhart B. Arcenal . LPT

Umiikot ang tao sa mundong ginawang may balanse. Bagamat unti-unti nang nagawan ng tao ng paraan upang maikubli ang balanseng ito upang paboran ang ilang mga pampersonal na interes, tunay na di makakailang lumilitaw parin ang totoong halaga ng mga bagay-bagay pagdaan ng panahon. Sinong may higit na superyoridad upang ariing siya ang makapaglalahad ng kung ano ang tama sa mali kung ang lahat sa atin ay may mabigat na argumentong nagkukubli sa ating mga pansariling baling paniniwala? Ito ay isang palalahad ng masalimuot na siklo ng kamalian at kabutihan, isang karanasang maglalabas ng mga pagkakataong kinakailangang mamili, isang istoryang pilit na lang sanang ikinukubli.

                Alas kwatro ng umaga, tulad ng dati ay nauna nanaman akong magising kaysa sa pagtunog ng alarm clock na isinet ko ng alas kwatro. Payapa ang lahat, sa ganitong mga pagkakataon ay pakiramdam ko’y pansamantalang nabubura ang lahat ng bigat na mayroon sa mundo, namamahinga ang lahat pati na ang mga problemang araw-araw na humahabol sa akin, sana’y ganito nalang ang buong araw, sanay ganito nalang. Tulad ng dati, kinakailangan kong makaalis ng bahay  bago ang alas singko, magbasa ng kaunti at maghanda ng maibabaong pangnahalian para sa trabaho. Ganito ang simula ng araw-araw ko mula Lunes hangang Sabado. Sa trabaho, tila magandang pampalubag loob at pampagaan ng pakiramdam ang paulit ulit na pagbati ng “Magandang Araw” ganito sila madalas kahit doon sa isa kong trabaho. Oo, dalawa ang trabaho ko, sa umaga mula alas sais hangang alas onse ay nasa Maynila ako nagtatrabaho at pagdating ng alas dose hangang alas sais ng gabi ay nasa Bulacan naman ako. Mula sa oras ng aking trabaho ay madaling mamabatid kung anung pinagkakaabalahan ko sa araw-araw; isang trabahong punung-puno ng mataas na espektasyon, moralidad at obligasyon; isang hanapbuhay na naglalagay sa akin sa gitna ng mga matang tila ba’y nagaantay lamang mga pagkakamaling aking gagawin.

                Sa totoo lang, ay hindi ko naman dapat sana kinakailangang pumasok sa dalawang trabaho; wala pa naman akong asawa, at wala rin naman akong gaanong pinakakagastusan. Nagkataon lang na nung nakaraang taon kasi ay nadiagnos ng sakit sa kidney si tatay, kinailangan nyang huminto sa trabaho at magpagamot sa doctor ng regular. Bilang ako nalang ang walang sariling pamilya sa aming magkakapatid, ako na rin ang naatangan ng obligasyon upang pangalagaan sina tatay at nanay. Medyo mahal ang pagpapagamot ni tatay kung kaya naman kailangan kong magdoble kayod upang makaraos kami. Oo, nakakapagod ang byahe ko sa araw, nakakaubos ng lakas ang mga gawiin ko sa aking trabaho subalit ang mas malaking nagpapahirap sa aking sa bawat araw ay ang makitang unti-unti ng ginugupo ng karamdaman ang haligi ng aming tahanan.

                Nitong mga huling taon ang di makakailang nakaapekto na ito sa aking propesyon, maraming mga di magandang komento ang naibato sa akin sa kabila ng mas maraming pagkakataong pinilit kong maging mabuti sa aking trabaho. Narayang mabansagan akong “Palitaw” ng aking mga kasamahan dahil sa dalas kong lumiban sa trabaho, madalas din akong mabigyan ng memo dahil sa maraming pagkakataong nahuli ako sa oras ng pagpasok sa trabaho, masabon ng aming Superior dahil sa di pagpapasa ng Lesson Plan at maeskandalo ng mga katrabaho dahil sa ilang mga utang na hindi na nagawang bayaran. Marahil ay ako na yung tipikal na stereotype ng teacher na nababasa ng karamihan sa mga tabloid, baon sa utang, di magkandaugaga sa paghanap ng sideline at madalas na nakasangla ang ATM sa mga loan sharks. “Ayos lang ito” madalas na pagkumbinsi ko sa aking sarili, para mairaos ang lahat ng pangangailangan namin sa bahay ay maliit na sakripisyo lamang ang mga ito. Kaya ko pa naman, kaya ko pang lunukin at magbingibingihan sa lahat ng mga lait at pangmamatang madalas kong natatanggap.

                Nitong mga nakaraang buwan na marahil ang pinakamahirap na pagkakataon para sa akin. Halos apat na libo nalang ang sinasahod ko sa isang buwan, nagkasamaan na kami ng loob ng aking mga katrabaho dahil sa utang na di mabayaran, ni hindi na ako makakuha ng maayos na marka sa performance rating dahil sa dami ng trabahong di nagawa at halos di na rin ako makapagcomply sa mga forms na kailangan naming ipasa ukol sa aming trabaho. Literal na nalunod sa sistema, nawalan ng gana at halos nawalan na ng kwenta. Pero ang isa talaga sa mga labis na nakasakit sa akin nitong mga nakaraang buwan ay ang tila pagsampal sa akin ng katotoohanan ukol sa kung papaano na ako tignan ng aking mga magaaral. Bagamat meron pa rin namang mga naunang batch ng aking mga estudyante ang patuloy na nakakaalala ng aking galing sa pagtuturo at buti bilang isang guro, tila mabilis naman itong nabura at binigyan ng bagong mga deskripsyon ng mga nagdaang panahon. “Tamad yan magturo, Wala yang pakialam sa mga estudyante nya, Nanghuhula lang yan ng grade, at higit sa lahat … “KURAKOT ang teacher na yan” ito ang mga katagang mabilis na naiukit sa akin bilang isa guro , malayo sa pakakakilala sa akin noong mga unang taon ko sa pagtuturo. Marahil ay sadyang natutunan naman  ang lahat ng bagay, natutunan ko ng maging bingi sa mga bulong bulangan  tungkol sa akin, sa mga pagkakataong nagagamit ang pangalan ko bilang halimbawa ng mga gurong madalas mangolekta ng pera sa aking mga magaaral, isang gurong laging huli sa klase, isang gurong nanghuhula na lang ng marka ng aking mga magaaral, isang gurong mahilig manakit ng mga magaaral at madalas mareklamo ng mga magulang, isang gurong madalas masabihang: “Ano ba yan bakit naging teacher pa yang tao na yan?”. Ito na marahil yung isa sa pinakamabigat na bitbitin ko sa araw-araw na kailangan kong dalhin habang pinipilit na magpatuloy sa buhay. Kailangan ko parin magpatuloy, ano man ang mangyari ay papsok parin ako sa trabaho, hindi ako hihinto, hindi ako magpapaapekto, kailangan kong gawin ito… Kailangan… Hindi ako maaring huminto. Bagamat halos kainin na ako ng lupa sa bawat pagkakataon may maririnig akong mga magulang na masayang pinagtsitsismisan ang aking mga kamalian, pinipilit ko paring pumasok sa trabaho. Kahit pa halos hindi na naniniwala ang mga estudyanteng kaharap ko sa loob ng klase sa mga bagay na ibinabahagi ko sa loob ng  room ay papasok pa rin ako. Kahit pa paulit ulit akong isuka ng propesyong ito, ay patuloy ko paring ikikiclaim na “Teacher Ako!”… hindi man ako ang depinisyon ng propesyong ito, naniniwala parin akong para parin sa akin ang mga katagang ito: “Teacher Ako!”.

                Hindi ko alam kung anong meron sa araw na ito pero tila ba’y napakaespesyal ng araw na ito para sa akin. Maliwanag ang buong paligid at payapa ang lahat, makakaamoy ka ng mga mababangong bulaklak sa paligid at tila ba’y wala problema ang lahat. Narinig ko ang mga kasamahan ko sa trabaho na pinagkukwentuhan kung papaano ako nakapagpanalo ng mga estudyante namin sa isang National Competition, nakakatuwang marinig sa kanila kung papaano ako nagpamalas ng galing sa pagbabago ng buhay ng ilang mga kabataang hindi ko sinukuan, mga kabataang minsan kong inaring akin, tinulong sa maliit na paraan at binago ang buhay at nabigyang direksyon. May ilang mga magulang din akong nakitang nagtsitsismisan; di tulad ng dati, ang paksa ng kanilang mga usapan ay kung papaano ako nakatulong sa kanilang mga anak, may ilang pagpapasalamat para sa mga pagkakataong naipadama ko sa kani-kanilang mga anak ang pag-unawang higit pa sa propesyon ko sa pagtuturo. Sadyang nakakapanibago. Maya-maya pa’y may napansin akong mga pamilyar na mga mukha; “Sila De Guzman na ba iyon?” isang grupo ng mga pormal na kalalakihang mahahalata mong may sinasabi na sa lipunan, may maayos na trabaho at magaganda ang buhay. Punong-puno sila ng pagpapasalamat at nag-abot din ng tulong para sa pagpapagamot ng aking ama. Marami silang mga kwento ukol sa kung ano-ano mga bagay ang madalas nilang ginagawa sa klase ko, pag mamalaking parte daw ako ng kung ano mang buhay ang meron sila ngayon, nakakatuwa, kahit papaano ay naramdaman kong may tama parin naman pala akong nagawa sa mundo… nakakatuwa. Nais kong lumuha dahil sa tuwa pero dahil sa di ko alam na rason eh tila walang lumalabas na luha sa aking mga mata, gusto kong isigaw ang aking pasasalamat sa kanila pero hindi ko na rin nagawa. Maya-maya pa’y may mga grupo naman ng estudyante akong nakita, tila malulungkot ang mukha nila at ang iba’y umiiyak pa nga. Teka… hind ba’t advisory  class  ko ang grupo ng mga kabataang iyon? Pero bakit sila umiiyak? Bakit tila sobrang lambing at ang babait nila ngayon? Bakit ngayon ko nakitang kahit papaano’y nauuwaan din naman pala nila ko ako? Hindi ko maipaliwanag kung ano nga ba ang mayroon sa araw na ito tila ba sobrang espesyal ng araw na ito para sa akin, punong puno ng papuri, pasasalamat at pagtatangi ang araw na ito. Gusto kong umiyak at suklian ang lahat ng kanilang mga mabubuting salita, gusto kong ipaliwanag na kailangan man may di ako nagtanim ng galit sa bawat pagkakataong mas nakikita nila ang mga bagay na hindi ko nagawa kaysa sa mga nagawa ko na, gusto kong sabihin sa kanila na isa sila sa mga naging dahilan ng aking lakas sa araw-araw, na kung hindi dahil sa mga di magagandang komento nila ay hindi ako magkakaroon ng rason para magpatuloy sa buhay… gusto kong sabihin sa kanila ang lahat ng ito pero hindi ko nagawa.

                Isa lang ang nabatid ko sa araw na ito, walang tunay na buti sa mundo. Mas una parin nating makikita ang isang mali sa gitna ng isang libong tama. Mas inuuna nating ang paghanap ng mga wala kesa sa pagkilala sa mga mayroon. Mas nagiging mapang-unawa lamang tayo kapag huli na at wala ng pagkakataon. Sayang lang, huli ko ng nalaman ang sikreto para marinig ang mga gusto kong marinig, para punan ang aking mga pagkukulang… para magmukhang tama ang aking mali. Itong malapad na salamin lang pala sa ibabaw ng aking mukhang ang makapagpapabago ng lahat, magpupuno sa akin ng papuri sa kabila ng aking kawalan na ng kakayahang magsalita at muling masilayan ang mabubuti nilang gawa.